Dinh dưỡng lâm sàng không chỉ là việc cung cấp thức ăn mà là một phần không thể thiếu trong phác đồ điều trị tổng hợp. Để chuẩn hóa hoạt động này, ngày 18/08/2025, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 2598/QĐ-BYT về “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Dinh dưỡng lâm sàng”. Dưới đây là những điểm cốt lõi mà nhân viên y tế cần nắm vững.

1. Tầm quan trọng của chuẩn hóa quy trình dinh dưỡng

Theo Hippocrates, “Hãy để thức ăn là thuốc của bạn, và thuốc là thức ăn của bạn”. Thực tế lâm sàng cho thấy, người bệnh suy dinh dưỡng có liên quan mật thiết đến việc chậm lành vết thương, suy giảm miễn dịch, tăng chi phí điều trị, tăng thời gian nằm viện, tăng tỷ lệ tái nhập viện và tỷ lệ tử vong.

Việc Bộ Y tế ban hành tài liệu chuyên môn này nhằm khẳng định hoạt động dinh dưỡng trong bệnh viện phải gắn liền với hoạt động khám bệnh, chữa bệnh, giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị thông qua các quy trình kỹ thuật bài bản.

2. Tổng quan 36 quy trình kỹ thuật chuyên môn

Tài liệu ban hành kèm theo Quyết định 2598/QĐ-BYT bao gồm 36 quy trình kỹ thuật, bao phủ toàn diện các khâu từ sàng lọc đến can thiệp dinh dưỡng. Các nhóm kỹ thuật chính bao gồm:

a. Sàng lọc và đánh giá tình trạng dinh dưỡng

Đây là bước khởi đầu quan trọng để phát hiện sớm nguy cơ suy dinh dưỡng. Các kỹ thuật bao gồm:

• Sàng lọc nguy cơ: Sử dụng các công cụ như NRS-2002, MST cho người bệnh nội trú, MUST cho người bệnh ngoại trú và STRONG-kids, STAMP cho nhi khoa.
• Đánh giá nhân trắc: Đo cân nặng, chiều cao, chỉ số BMI, và đo vòng cánh tay (MUAC) cho nhiều lứa tuổi (trẻ em, người trưởng thành, người cao tuổi).
• Đánh giá chuyên sâu: Bao gồm đo lớp mỡ dưới da, đánh giá khối cơ ngoại vi, đo chuyển hóa năng lượng cơ bản gián tiếp, và phân tích thành phần cơ thể bằng trở kháng điện sinh học (BIA).

b. Xây dựng chế độ dinh dưỡng điều trị

Quy trình hướng dẫn chi tiết cách thiết lập thực đơn cho từng đối tượng đặc thù:

• Bệnh lý đa dạng: Xây dựng chế độ ăn cho người bệnh có bệnh lý đơn thuần hoặc phối hợp.
• Phẫu thuật & Ghép tạng: Chế độ dinh dưỡng trước phẫu thuật (theo chương trình ERAS) và dinh dưỡng cho người bệnh ghép tạng (trước, trong và sau ghép).
• Nuôi dưỡng tích cực: Xây dựng thành phần chất sinh năng lượng cho nuôi dưỡng qua ống thông và nuôi dưỡng tĩnh mạch toàn phần hoặc bổ sung.

c. Kỹ thuật chế biến và can thiệp

Để đảm bảo người bệnh hấp thu tốt nhất, các kỹ thuật chế biến được chuẩn hóa:

• Điều chỉnh kết cấu: Kỹ thuật hóa lỏng và làm đặc thực phẩm để hỗ trợ người bệnh rối loạn nuốt, giúp ăn đường miệng an toàn.
• Chế biến chuyên biệt: Pha chế cho trẻ em theo từng giai đoạn tháng tuổi (0-6 tháng không sữa mẹ, ăn dặm 6-12 tháng, 12-24 tháng…) và pha trộn túi dinh dưỡng tĩnh mạch vô khuẩn.

3. Thời gian áp dụng

Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Dinh dưỡng lâm sàng” sẽ chính thức được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 07 năm 2026.

Đây là khoảng thời gian đệm quan trọng để các đơn vị y tế, trung tâm đào tạo cập nhật kiến thức, chuẩn bị nguồn lực và cơ sở vật chất để triển khai đồng bộ, đảm bảo an toàn thực phẩm và chất lượng điều trị cho người bệnh.

Nguồn tham khảo: Quyết định số 2598/QĐ-BYT ngày 18/08/2025 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Dinh dưỡng lâm sàng”.

ThS. Lê Việt Anh – PGĐ Trung tâm Hỗ trợ, Đào tạo liên tục